تاریخچه فارکس چیست؟ فارکس از کجا و چگونه بوجود آمد؟ بیشتر مردم تاریخچه بازار فارکس را از دهه 90 می‌دانند، اما فارکس خیلی پیش‌تر از آن وجود داشته است. در واقع این بازار بر اثر تغییرات روند تجارت از گذشته و به مرور زمان به وجود آمده است. بعد از آشنایی کامل با تاریخچه بازار فارکس، چنانچه علاقمند به یادگیری این بازار بودید، ما برای شما عزیزان آموزش فارکس برای مبتدیان را آماده کرده‌ایم.
آنچه در این مقاله میخوانید
تاریخچه فارکس در جهان
تجارت کالا به کالا {۶۰۰۰ سال قبل از میلاد}
شاید بد نباشد برای بررسی تاریخچه پیدایش فارکس به 6000 سال قبل از میلاد برگردیم. در آن زمان مانند امروز پولی وجود نداشت، اما در عوض مردم با تجارت کالا در مقابل کالا زندگی می‌کردند. قبایل بین النهرین اولین کسانی بودند که سیستم داد و ستد را ایجاد کردند.
تاریخچه پول و تبدیل پول
برای دانستن تاریخچه فارکس باید برگردیم به زمان قبل از پیدایش پول که عمل مبادله به صورت مبادله مستقیم کالا با کالا و خدمات انجام می‌شد. در ایران غلات، در تبت یک بسته چای، در ویرجینیا یک بسته تنباکو، در حبشه یک بسته فلفل و نمک، در روسیه پوست سمور و در منطقه مدیترانه یک گوسفند را اندازه گیری می‌کردند؛ اما معیارها و واحدهای ارزش به دلیل مشکلاتی مانند حجیم بودن یا فاسد بودن منسوخ شده و به تدریج از سکه‌های فلزی به عنوان معیار ارزش استفاده شد. کم کم انتقال سکه‌های فلزی هم سخت به نظر می‌رسید و زمینه برای ایجاد اسکناس فراهم شد. اولین بانک مدرنی که به طور رسمی اسکناس منتشر کرد، بانک انگلستان بود.
طبق علم اقتصاد، سه کارکرد خاص برای پول وجود دارد:
- به عنوان معیار ارزش
- به عنوان یک وسیله مبادله
- به عنوان وسیله‌ای برای ذخیره ارزش
از زمانی که اسکناس جای خود را در اقتصاد باز کرد، برای مدت طولانی ناشران آن معادل ارزش اسمی آن طلا نگه می‌داشتند. این سیستم دارای سه رکن اصلی بود:
- واحد پول کشور دارای نرخ برابری ثابت با طلا بود.
- بانک‌های مرکزی تنها مجاز به تغییر حجم اسکناس‌های منتشر شده بر اساس نرخ ارز ثابت در مقابل طلای ورودی یا خروجی از کشور بودند.
- ورود و خروج طلا از کشور به صورت آزاد انجام می‌شد و بر این اساس تمامی ارزهای دنیا دارای نرخ برابری ثابت با یکدیگر و با طلا بودند.
وقوع جنگ جهانی اول و رکود اقتصادی بزرگ و نیاز کشورها به اسکناس بیشتر برای تأمین مالی جنگ باعث فروپاشی این نظام شد.
تاریخچه پیدایش بازار فارکس
شروع جنگ جهانی اول، از بین رفتن سیستم استاندارد طلا
عرضه و رونق پول کاغذی به دنبال تورم و بی ثباتی سیاسی و اقتصادی بود؛ بنابراین نظارت ارزی بین دولت‌ها را می‌طلبید. پس از جنگ جهانی دوم، دولت‌ها تصمیم گرفتند با حفظ ثبات قیمت ارزها در مقایسه با دلار آمریکا، با خیالی آسوده و راحت، اقتصاد کشور خود را احیا کنند تا تجارت بین خود را تثبیت و تحکیم کنند؛ اما این مورد نیز تا سال 1971 (به دلیل مواجهه آمریکا با کسری موازنه تجاری) دوام نیاورد. پس از آن با توجه به شرایط خاص دنیا، تصمیم گرفته شد که ارزها آزادانه با یکدیگر مبادله شوند و قیمت ارز بر اساس عرضه و تقاضای بازار تعیین شود نه با سیاست دولت‌ها.
شکل گیری قرارداد برتون وودز در سال ۱۹۴۴ میلادی
در پایان جنگ جهانی دوم (1939-1945)، اولین تغییر عمده در بازار ارز با قرارداد «برتون وودز» رخ داد. آمریکا، بریتانیا و فرانسه در کنفرانس مالی و پولی سازمان ملل متحد در برتون وودز گرد هم آمدند تا به هرج و مرج اقتصادی ناشی از جنگ پایان دهند و نظم اقتصادی جدیدی را آغاز کنند. دلیل اصلی انعقاد این قرارداد تثبیت و احیای اقتصادهای بزرگ جهان بود.
در این سیستم جدید تصمیم بر این شد که قیمت ارز در مقایسه با ارز دیگر ثابت بماند. علاوه بر این، نرخ ارز کشورهای خارجی نسبت به دلار آمریکا ثابت نگه داشته شد. نرخ دلار آمریکا نیز با طلا مرتبط بود زیرا آمریکا در آن زمان بزرگترین ذخایر طلا را در جهان داشت. به همین علت کشورهای خارجی با دلار خرید و فروش و معامله کردند و اینگونه بود که دلار آمریکا به ذخیره ارز جهانی تبدیل شد. طبق توافقنامه برتون وودز، ارزها تنها می‌توانند در محدوده 1± درصد نرخ مبادله نوسان داشته باشند.
اقتصاد اکثر کشورهای اروپایی در آن سال‌ها در رکود بود، اما آمریکا تنها کشوری بود که از آسیب‌های جنگ در امان بود. با امضای قرارداد برتون وودز در سال 1944، دلار آمریکا که پس از سقوط بازار سهام در سال 1929 به یک ارز شکست خورده تبدیل شده بود، به ارز استانداردی تبدیل شد که سایر ارزهای بین المللی با آن مقایسه می‌شدند. در این قرارداد ارزش هر اونس طلا معادل 35 دلار در نظر گرفته شد.
منسوخ شدن قرارداد برتون وودز در سال ۱۹۷۱ میلادی
در این سال‌ها هزینه‌های دولت آمریکا به تدریج افزایش یافت تا اینکه دیگر طلای کافی برای دلار آمریکا در گردش نبود. به همین دلیل بود که در سال 1971، ریچارد نیکسون، رئیس جمهور ایالات متحده، قرارداد برتون وودز را لغو کرد و سیستم ارزیابی ارز دیگری جایگزین آن شد. با قرار گرفتن ایالات متحده بر مسند قدرت و کنترل جهان، بازار ارز به یک شناور آزاد تبدیل شد که در آن نرخ ارز بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شد.
در ابتدا تعیین نرخ ارز منصفانه دشوار بود، اما پیشرفت فناوری و ارتباطات در نهایت کار را آسان کرد. پس از دهه 1990، به لطف رایانه‌ها و رشد سریع اینترنت، بانک‌ها شروع به ایجاد پلتفرم‌های معاملاتی خود کردند که این امر در تاریخچه فارکس را میتوان نقطه شروعی دانست.
این سیستم عامل‌ها (پلتفرم‌ها) به گونه‌ای طراحی شده‌اند که قیمت‌های زنده را به مشتریان خود ارائه دهند تا بتوانند بلافاصله معامله کنند. در همین حال، برخی از ماشین‌های بازاریابی هوشمند با استراتژی‌های معاملاتی مبتنی بر اینترنت برای معامله گران فردی معرفی شده‌اند.
این مؤسسات به عنوان “کارگزاران فارکس خرده فروشی ” شناخته می‌شدند و این شرایط امکان داد و ستد فردی را در مقیاس کوچکتر فراهم می‌کرد. برخلاف بازار بین بانکی که اندازه استاندارد تجارت یک میلیون واحد است، کارگزاران خرده فروشی به افراد اجازه می‌دهند تا به اندازه 1000 واحد معامله کنند!
شکل گیری توافقنامه اسمیتسونیان در پایان سال ۱۹۷۱ میلادی
پس از لغو قرارداد برتون وودز، در دسامبر 1971، قرارداد اسمیتسونین ایجاد شد. در این قرارداد جدید که شباهت زیادی به قرارداد برتون وودز داشت، ارزش دلار آمریکا کمتر از طلا در نظر گرفته شد؛ به عبارت دیگر هر اونس طلا در این قرارداد معادل 38 دلار ثبت شد. همچنین احتمال نوسان سایر ارزهای خارجی در برابر دلار افزایش یافت و در محدوده 2.25± درصد قرار گرفت.
شکل گیری قرارداد شناوری مشترک نرخ ارز اروپا {سال ۱۹۷۲ میلادی}
در سال 1972 کشورهای اروپایی تصمیم گرفتند وابستگی واحد پول خود به دلار را حذف کنند، به همین دلیل آلمان غربی، فرانسه، ایتالیا، هلند، بلژیک و لوکزامبورگ قرارداد جدیدی به نام شناور مشترک اروپایی امضا کردند. بر اساس این قرارداد، نرخ ارز در یک گروه نسبت به یکدیگر ثابت بود، اما این ارزها روی هم می‌توانستند بر اساس عرضه و تقاضا در بازار نسبت به ارز دیگری نوسان داشته باشند.
منسوخ شدن قراردادهای اسمیتسونیان و شناوری مشترک نرخ ارز اروپا در سال ۱۹۷۳ میلادی
هر دو قرارداد “اسمیتسونیان ” و “مشترک نرخ ارز اروپای شناور ” اشتباهاتی مشابه توافق برتون وودز داشتند و در سال 1973 لغو شدند. این ناکارآمدی باعث بسته شدن بازارهای فارکس بین سال‌های 1972 تا 1973 شد، اما مدتی بعد، سیستم ارزهای شناور آزاد رسماً تأسیس شد.
تاریخچه شروع فارکس
طبق مطالعات تاریخچه فارکس، در سال 1973، بازار فارکس به شکل مدرن خود شروع به کار کرد. در این زمان نرخ ارز نسبت به یکدیگر شناور بود و هیچ دولتی سعی در کنترل و ثابت نگه داشتن این نرخ‌ها نکرد. در این سال بود که رایانه‌ها جایگزین تلفن‌ها و سیستم‌های قدیمی استعلام قیمت فارکس شدند.
قرارداد پلازا در سال 1985 میلادی
در سال 1985، کشورهای ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان غربی و ژاپن نشستی را در هتل پلازا در نیویورک برگزار کردند و از افزایش ارزش ارزهای غیر دلاری تحت قراردادی به نام توافق پلازا حمایت کردند. اینجا بود که ارزش دلار کاهش یافت. طولی نکشید که معامله گران به پتانسیل این سیستم جدید مبادله ارز پی بردند. قرار بود ارزها بدون دخالت دولت با یکدیگر نوسان داشته باشند. به این ترتیب حتی با دخالت دولت در نرخ ارز باز هم نوسان بین آنها وجود داشت و هر جا نوسان داشت سود حاصل می‌شد. در همین سال‌ها بود که پیش از ظهور اینترنت، فارکس به شکل تقریبی و در قالب یک شبکه الکترونیکی فراگیرتر شد.
پس از دهه 1990، به لطف رایانه‌ها و رشد سریع اینترنت، بانک‌ها شروع به ایجاد سیستم عامل‌های تجاری خود کردند.
این سیستم عامل‌ها (پلتفرم‌ها) به گونه‌ای طراحی شده‌اند که قیمت‌های زنده را به مشتریان خود ارائه دهند تا بتوانند بلافاصله معامله کنند. در همین حال، برخی از ماشین‌های بازاریابی هوشمند با استراتژی‌های معاملاتی مبتنی بر اینترنت برای معامله گران فردی معرفی شده‌اند.
این مؤسسات به عنوان “کارگزاران فارکس خرده فروشی ” شناخته می‌شدند و این شرایط امکان داد و ستد فردی را در مقیاس کوچکتر فراهم می‌کرد. برخلاف بازار بین بانکی که اندازه استاندارد تجارت یک میلیون واحد است، کارگزاران خرده فروشی به افراد اجازه می‌دهند تا به اندازه 1000 واحد معامله کنند!
کارگزاران خرده فروشی فارکس
در گذشته، فقط کارگزاران بزرگ و صندوق‌های سرمایه گذاری می‌توانستند ارزها را معامله کنند، اما به لطف کارگزاران خرده فروشی فارکس و اینترنت، همه چیز تغییر کرده است. با وجود موانع کم برای ورود، هر کسی می‌تواند فقط با یک کارگزار تماس بگیرد، حساب باز کند، پول سپرده گذاری کند و معاملات فارکس را از راحتی خانه خود کنترل کند.
چند نوع کارگزار داریم؟
| سازندگان بازار Market makers | همانطور که از نامشان پیداست پیشنهادات خود را ارائه می‌کنند و قیمت‌ها را خودشان تنظیم می‌کنند. |
| شبکه‌های ارتباط الکترونیکی ECN | از بهترین پیشنهادات و قیمت‌های ارائه شده توسط مؤسسات مختلف بازار بین بانکی استفاده می‌کنند. |
بازارسازان یا همان مارکت میکرها
فرض کنید می‌خواهید به ترکیه سفر کنید و به لیر ترکیه نیاز دارید، باید مبلغی را به ریال پرداخت کنید و لیر بخرید، درست است؟
اگر می‌خواهید این کار را انجام دهید، باید به صرافی بروید، هر صرافی برای خودش قیمتی را اعلام می‌کند (با توجه به حاشیه سودش) و اگر موافقت کردید از آن صرافی خرید کنید، یعنی با قیمتی که اعلام کرده موافق هستید و صرافی شامل سود می‌شود و این تبدیل ارز را برای شما انجام می‌دهد.
در دنیای فارکس، کارگزاری اینطور است، آنها مبلغی را به عنوان اسپرد تعیین می‌کنند که سود آنها از آن معامله است و معامله را برای شما انجام می‌دهند.
حالا ممکن است بپرسید که سود این مبلغ بسیار ناچیز است. شاید این مبلغ برای شما ناچیز باشد اما در نظر بگیرید که این کارگزار در روز چندین معاملات را فعال می‌کند و سود آنها را نیز می‌گیرد.
در واقع، بازارسازان بلوک‌های اساسی در بازار ارز جهانی هستند.
بازارسازان اساساً شناوری را از طریق عملی به نام بسته بندی مجدد فراهم می‌کنند. به این ترتیب، قراردادهایی با حجم بسیار زیاد توسط عمده فروشان، بازار را به قطعات کوچکتر تقسیم می‌کند. بدون حضور آنها، معاملات فارکس برای افرادی مانند ما امکان پذیر نخواهد بود.
ECN ها یا همان شبکه ارتباط الکترونیکی
این نام به پلتفرمی داده می‌شود که به طور خودکار با سفارش خرید یا فروش مشتری با قیمتی خاص مطابقت دارد.
این قیمت‌های خاص از بازارسازان مختلف، بانک‌ها و حتی سایر معامله گرانی که از ECN استفاده می‌کنند جمع آوری می‌شود.
فرض کنید هر سفارش ثبت شده در بازار با بهترین پیشنهاد و درخواست موجود در بازار در آن لحظه مطابقت دارد.
با توجه به اینکه در این روش معامله گران می‌توانند دقیقاً با قیمتی که می‌خواهند وارد تراکنش شوند، کارگزاران ECN مبلغی را به عنوان پورسانت از شما دریافت می‌کنند.
بازار فارکس در زمان معاصر
در خصوص تاریخچه فارکس می توان بیان کرد که فارکس یک بازار بین المللی است که مکان مشخصی برای آن در نظر گرفته نشده است و معاملات ارزی در این بازار از طریق شبکه به هم پیوسته فرابورس انجام می‌شود، اما فرابورس به چه معناست؟
OTC مخفف Over the Counter و به معنای خارج از بورس یا فرابورس است. مبادله ارز در خارج از بورس فارکس که یک مکان متمرکز است، انجام می‌شود. به بیان ساده، تمام معاملات در بازار فارکس از طریق شبکه‌های کامپیوتری در میان معامله گران در سراسر جهان انجام می‌شود، نه در یک صرافی خاص با یک مکان خاص.
سؤالات متداول
قدمت بازار فارکس چقدر است؟
در تاریخچه فارکس، مبادله ارز از زمان‌های بسیار قدیم به صورت مبادله سکه وجود داشته است. در قرن پانزدهم اولین مبادلات ارز و در نهایت در سال 1973 بازار فارکس به شکل کنونی شکل گرفت.
